ĐSKK thời Lê-Trịnh có hai nhóm hiệu đề chính: 內府侍… (Nội phủ thị...) và 慶春待左(Khánh xuân thị tả).

ĐSKK mang hiệu đề 內府侍... (Nội phủ thị...)

Nhóm đồ sứ này có hiệu đề viết bằng màu xanh cobalt dưới lớp men phủ, gồm: 內府侍中 (Nội phủ thị trung), 內府侍右 (Nội phủ thị hữu), 內府侍衛 (Nội phủ thị vệ), 內府传北 (Nội phủ truyền bắc), và 內府侍束 (Nội phủ thị đông). Riêng hiệu đề 內府侍兌 (Nội phủ thị đoài) khắc nổi trên nền men trắng.

Về chữ 內府 (Nội phủ), các nhà nghiên cứu chưa thống nhất. Đào Duy Anh cho rằng "Nội phủ là kho tàng trong cung vua", trong khi Trần Đình Sơn cho rằng đó là "vật dụng trong cung điện vua Lê". Hy Bách lại giải thích "Nội phủ" là cơ quan hành chính của chúa Trịnh.

Philippe Truong dẫn ra năm trường hợp sử dụng từ Nội phủ để chứng minh rằng trong thời Lê - Trịnh, Nội phủ chỉ có thể là nơi ở của chúa Trịnh. Ông nhận định rằng từ thời Trịnh Tùng, "Nội phủ" trở thành nơi đóng đô của chính quyền Việt Nam.

Vương Hồng Sển cho rằng đồ sứ mang hiệu đề 內府侍... ra đời khi chúa Trịnh Sâm cầm quyền, trước khi chúa chuyển sang sử dụng đồ ký hiệu Khánh xuân.

• ĐSKK mang hiệu đề 內府侍中 (Nội phủ thị trung)

Đồ sứ này là dành riêng cho chúa Trịnh, được đặt làm dưới các triều Trịnh Cương, Trịnh Giang, Trịnh Doanh và Trịnh Sâm. Trang trí chủ yếu là long vân, lưỡng long triều nhật, long thọ và các đề tài như long lân, long phụng, hoa hải đường.

• ĐSKK mang hiệu đề 內府侍右 (Nội phủ thị hữu)

Nhóm đồ sứ này được đặt làm dưới triều Trịnh Cương và Trịnh Giang. Hữu cung là nơi ở của các bà vợ chính, và đồ sứ 內府侍右 thường trang trí long phụng triều nhật. Đây là nơi thờ các thành viên trong gia đình nhà chúa.

• ĐSKK mang hiệu đề 內府侍南 (Nội phủ thị nam)

Nam cung, theo Vương Hồng Sến, là nhà bếp của vua Lê. Philippe Truong cho rằng đây là nơi vui chơi của chúa Trịnh Sâm. Đồ sứ 內府侍南 chủ yếu trang trí hoa sen và uyên ương.

• ĐSKK mang hiệu đề 內府侍束 (Nội phủ thị đông)

Đông cung là nơi ở của thế tử, được xây dựng vào những năm 1720. Đồ sứ 內府侍束 thường được trang trí với hình lân và các loại cây như mai, trúc, lan.

• ĐSKK mang hiệu đề 內府侍克 (Nội phủ thị đoài)

Đoài cung là nơi ở của Tuyên phi Đặng Thị Huệ, ái phi của chúa Trịnh Sâm. Đồ sứ này thường trang trí đôi chim phượng và phong cảnh sơn thủy.

 

ĐSKK mang hiệu đề 慶春侍左 (Khánh xuân thị tả)

Đồ sứ 慶春侍左 thường là tô, chén, đĩa, và đồ uống trà, được coi là một trong những loại ĐSKK đẹp nhất với chất liệu đất trắng tinh, độ dày trung bình. Màu men Hồi xanh thấm, đôi khi có ánh tím, cùng với nét họa sắc sảo và tuyệt mỹ. Hiệu đề trên một số chén chỉ ghi hai chữ 慶春 (Khánh xuân) do không đủ chỗ để ghi đủ bốn chữ.

Hiệu đề này đã gây ra nhiều tranh cãi trong giới nghiên cứu. Theo Loan de Fontbrune, 慶春 có nghĩa là “Cung điện của mùa xuân vĩnh cửu", trong khi Thomas Ulbrich dịch là "mừng xuân" hoặc "phúc lành ngày xuân". Trần Đình Sơn cho rằng đồ sứ mang hiệu đề này được làm cho lễ Khánh thọ, tổ chức tại điện Cần Đức để chúc thọ vua Lê vào đầu năm, hoặc có thể được bày biện tại điện Vạn Thọ.

Vương Hồng Sến cho rằng đồ sứ 慶春 được chế tác vào đời Càn Long (1736-1795), do chúa Trịnh Sâm ký kiểu, sau khi không còn sử dụng đồ sứ 內府侍 nữa. Hy Bách cho rằng đây là đồ dùng thờ cúng trong Tả điện của chúa Trịnh, dùng trong các lễ tế vào tháng Giêng để cầu phúc và tưởng nhớ tổ tiên.

Tuy nhiên, Philippe Truong đã chứng minh rằng đồ sứ 慶春侍左 được dùng trong Chính cung miếu, nơi thờ các vị chúa đã qua đời, nằm ở phía tả trong tường thành của phủ chúa. Chúa Trịnh Cương là người đầu tiên đặt làm đồ sứ này vào năm 1715, và sau đó các chúa Trịnh Giang và Trịnh Sâm cũng đã làm tương tự. Đề tài trang trí chủ yếu trên đồ sứ 慶春侍左 thường là long lân khánh thọ và long phụng.

 

Đồ sứ mang hiệu đề chữ 壽 (Thọ) và đồ sứ không hiệu đề

Ngoài hai nhóm đồ sứ mang hiệu đề 內府侍... và 慶春侍左, trong dòng ĐSKK thời Lê - Trịnh còn có những đồ sứ mang hiệu đề chữ 壽 (Thọ) viết theo lối chữ triện, hình tròn và đồ sứ không hiệu đề. Loại hình của hai nhóm đồ sứ này có các loại tô, đĩa, đồ uống trà, điếu bát hút thuốc lào... Đề tài trang trí trên hai nhóm đồ sứ này thường là tản vân, hoa điểu, long mã, long phụng, chữ 壽 (Thọ)...

-------------------------------------------------------------------
𝐋𝐀𝐎 𝐂𝐎 𝐕𝐀𝐓
Cổng thông tin cổ vật - Thẩm định cổ vật
🔹 Fanpage: Lão Cổ Vật
🔹 TikTok: www.tiktok.com/@laocovat
🔹 YouTube: www.youtube.com/@laocovat
🔹 Email: contact@laocovat.com
🔹 Contact : 0981302468
#LaoCoVat #antique #since1955 #ThẩmĐịnhCổVật