BÍ MẬT ẨN ĐẰNG SAU NHỮNG NGÔI NHÀ CỔ TRUYỀN NÔNG THÔN BẮC...Like 0 134

Đằng sau những ngôi nhà gỗ cổ truyền nông thôn Bắc Bộ vẫn còn ẩn chứa rất nhiều bí ẩn mà cho đến ngày nay chúng ta vẫn chưa thể thấu hiểu được hết “cái thần”, cái đẹp của nó. Trải qua hàng nghìn năm đấu tranh với thiên nhiên để sinh tồn, cha ông ta đã biết tạo dựng nhà ở cho riêng mình, qua nhiều đời hình thành nên những công trình nhà gỗ bề thế, khang trang… thể hiện những giá trị truyền thống.

Những giá trị ấy không chỉ nằm ở khả năng tổ chức quy hoạch khuôn viên khu đất; tổ chức không gian bên trong, không gian nhà ở thân thiện với môi trường tự nhiên mà nó còn nằm ở nghệ thuật điêu khắc, trạm trổ…

lựa chọn hướng nhà, đến vị trí cổng ngõ, vị trí hòn non bộ, bố trí cây xanh, tiểu cảnh như thế nào… tất cả đều thể hiện sự tỉ mỉ của người Việt, ngoài những yếu tố tâm linh nó còn mang đến những giá trị nghệ thuật tạo hình.

Có thể thấy, sự phân chia giữa các khuôn viên, không gian vườn tược dựa trên rất nhiều yếu tố, bao gồm: Vườn trung tâm – nơi đây trồng rất nhiều hoa và cây cảnh tạo cảnh quan thoáng đãng cho ngôi nhà, vườn thứ hai (hướng Đông) – khu vực trồng rau xanh và trồng những hàng cau cao bóng kết hợp với giàn trầu, vườn cây này vừa có giá trị cảnh quan, giá trị kinh tế, lại vừa có giá trị giải quyết khí hậu, tiếp đến khu vườn thứ ba (hướng Tây) – nơi đây trồng chủ yếu các loại cây ăn quả và cây lấy gỗ, vườn này có chức năng chắn bớt bức xạ mặt trời hướng Tây; còn khu vườn hướng Bắc thường trồng chuối nhằm che chắn gió lạnh đông bắc… bởi người xưa có câu “trước cau sau chuối” – một cách tổ chức khoa học mà cho đến nay những công trình nhà ở hiện đại vẫn phải học hỏi.

Trong những ngôi nhà nông thôn cổ truyền Bắc Bộ mỗi một chi tiết, kếu cấu đều đảm nhiệm những vị trí, ý nghĩa khác nhau. Kết cấu vừa đủ rộng đủ thoáng, vừa kín vừa mở… không giống như kết cấu nhà ở nông thôn hiện đại ngày nay, kết câu bao giờ cũng khép kín, khiến ngôi đâm ra lúc nào cũng thiếu sáng, không thông thoáng nên tốn điện năng của quạt, điều hòa.

Không gian nhà ở nay nên xây dựng nhà ở dựa trên nền tảng truyền thống, bởi đó những kinh nghiệm được tích lũy qua rất nhiều đời và không phải tự nhiên mà người xưa lựa chọn nó. Nên phân chia không gian theo phương ngang trước đây trở thành phương dọc (theo chiều sâu) đồng thời chuyển đổi sân phơi thành sân trong, cũng có thể bố trí sân phơi trên mái. Thay vì chia lô nên chuyển sang xây dựng nhà ở kiểu nông trang (kiểu nhà ghép hộ). Không gian kiểu nông trang được kế thừa từ tính chất gia đình đa thế hệ ở các nông thôn vùng Bắc Bộ. Đó là mô hình tổ hợp nhà ở cùng huyết thống, có thể tận dụng diện tích đất xây dựng nhà ở để tăng diện tích sân phơi chung và vườn trồng cây, điều này cũng tăng tính đoàn kết trong mỗi gia đình người Việt.

Giá trị còn nằm ở nghệ thuật điêu khắc, chạm trổ.

Ở những ngôi nhà gỗ cổ truyền nông thôn xưa, chỉ ngự trị 2 màu sắc duy nhất: màu nâu tự nhiên của gỗ và màu đỏ của ngói với những gia đình khá giả, màu vàng úa những mái nhà tranh. Để thêm tăng vẻ thanh thoát, và nét cuốn hút, tinh tế cho căn nhà gỗ, người thợ xưa thường tạo ra những đường soi nét và đường viền trên những xúc gỗ lặng câm, giống như thả hồn mình vào trong đó vậy. Tất cả những nét đẹp ấy đều xuất phát từ cái “mộc” mà ra.

Dù đã tồn tại hàng nghìn năm lịch sử nhưng những kiến trúc nhà gỗ cổ chỉ cũ bề ngoài còn giá trị không bao giờ cũ. Nó là hiện thân của cái đẹp vĩnh cửu, nét đẹp riêng của văn hóa truyền thống Việt, mà chúng cần phải giữ gìn và lưu giữ nó thật lâu.(Còn tiếp...)

Lão Cổ Vật sưu tầm.