Nét vàng son cổ vật ViệtLike 0 403

Lão Cổ Vật - Nghề sơn son thếp vàng là nghề truyền thống lâu đời của người Việt, có những hiện vật đồ sơn phát hiện có tuổi đời 2000 năm (1). Trong chiều dài lịch sử phát triển, nghề làm đồ sơn và sơn thếp đã kế thừa, phát triển mạnh mẽ suốt thời kỳ phong kiến và rực rỡ nhất vào thời Lê, Nguyễn (TK XVII - đầu TK XIX) (2). Đồ gỗ sơn thếp không chỉ thể hiện quan niệm nhân sinh, tư duy thẩm mỹ, bàn tay tài hoa của cha ông mà còn chứa đựng những giá trị lịch sử, nghệ thuật, phong tục, tập quán, tôn giáo, tín ngưỡng.

 

 

Sự vất vả, cầu kỳ và cẩn trọng trong từng khâu chế tác, đòi hỏi người thợ cần sự cẩn thận tỉ mỉ từng chi tiết. Vật liệu để làm đồ sơn thếp cũng là một yếu tố quan trọng làm nên vẻ đẹp bền bỉ với thời gian của nó. Với gần 40 công đoạn khác nhau, từ khâu lựa chọn loại gỗ cho phù hợp để làm vóc, có cốt đẹp, rồi đến sơn bả, các lớp sơn ta được xử lý công phu hàng tháng trời trong những điều kiện ngặt nghèo để đảm bảo lớp sơn được bóng, bền và các lớp sơn thếp càng mỏng càng tốt. Đến thếp vàng, là khâu tưởng chừng như đơn giản nhất, nhưng lại đòi hỏi sự khéo léo và tay nghề thuần thục nhất để thếp những lớp vàng mỏng sao cho đều, giúp tạo nên sắc vàng sáng bóng bền bỉ của đồ sơn thếp (3)

Một người thợ cần phải gõ từ 1800 - 2000 nhát búa mới có thể có được một quỳ vàng, một chỉ vàng ứng với khoảng 2.2 quỳ (4). Như vậy ta có thể thấy một bức hoành phi dát đầy đủ cần đến từ 17-20 quỳ vàng, riêng phần công người thợ trong đó đã đến hàng chục nghìn nhát búa làm quỳ, chưa nói đến công chạm khắc, công thếp vàng, ... thì giá trị của những món đồ vật đó có thể nói là giá trị liên thành.

 

 

Với nét chạm khắc tinh xảo, sắc đỏ của sơn, ánh sáng của vàng cùng những đề tài trang trí sinh động mang ý nghĩa tốt lành, cao quý, đồ gỗ sơn thếp đặc biệt là thếp vàng đã trở thành những tác phẩm nghệ thuật, những vật quý giá, linh thiêng suốt bao đời nay khi tồn tại đến vài trăm năm vẫn giữ nguyên nét vàng son đượm màu thời gian. Năm 2017 Bảo tàng lịch sử Việt nam đã từng tổ chức triển lãm "Nét vàng son" với hơn 100 hiện vật quý hiếm.

Trong hình là vách của một ngai thờ TK XIX được chạm nổi đôi rồng với nét son thếp vàng hầu như còn nguyên vẹn. Đôi rồng là hình tượng rồng được kế thừa qua các triều đại Lý - Trần - Lê và phát triển vào thời Nguyễn để có hình dáng uyển chuyển nhưng vẫn rất oai vệ thần khí.

Lão Cổ Vật - Duy Tuấn

13.5.2018

(1)(2) http://baochinhphu.vn/Utilities/PrintView.aspx…(3) Nghề cổ Đất Việt - Vũ Từ Trang. Phần "Nghề sơn son thếp vàng" - Tr.537(4) http://www.kieuky.com/